Bi xêr hatin ser PDK-XOYBUN; wiha, di xizmeta, Kurd û Kurdistanê daye : Pirojeya Kurdistana Mezin, Pirojeyên Aborî û Avakirin, Pirojeyên Cand û Huner, Lêkolîna Dîroka Kurdistanê, Perwerdeya Zimanê Kurdî, Perwerdeya Zanîn û Sîyasî, Weþana Malper û TV yên Kurdistane.
         
                Kurdish   |   Turkish   |   Engilsh  |   German

Menu
  • Rûpela Serî
  • Nivîskarên Xoybunê
  • Nivîskarên Mêvan
  • Dîrok û Kurd
  • Nexiþê Kurdistanê
  • Belavok Lêgerîn
  • Cand û Huner
  • Helbestên Gel
  • Forum
  • Ankêt
  • Nuce
  • Album
  • Slayd Show
  • Muzîka Kurdî - 1
  • Muzîka Kurdî - 2
  • Kovara Xebat Vejîn
  • Kovara Xoybun
  • Pelgeyên bi Kurdî
  • Perwerdeya Siyasî
  • Malperên Kurdan
  • Li ser me
  • Arsiva Nûceyan
  • Nivîs & Nûçe Biþîne
  • Game-Cilîp- Listik
  • Game - 36KurdishTV

  • Nivîskar

    Ali Cahit Kirac

    Belavok
  • Belavokên Me
  • PDK- ARSIV
  • Belavokên We
  • Arþiva Xoybunê
  • Arþiva Niviskaran
  • Niviskarên Derkirî

  • Helbest
  • Ehmedê Xanî
  • E. Xanî - Memozîn
  • Mela Ahmedê Cizîrî
  • Dîwana Melayê Cizîrî
  • Feqîyê Teyra
  • Celadet Elî Bedirxan
  • Cîgerxwîn
  • Ciwanê Abdal
  • Osman Sebrî
  • Alî Cahît Kiraç
  • Feqîr Ehmed
  • Ahîn Zozanî
  • Abdullah Karabag
  • Alî Kolo
  • Armanc Nerwey
  • Aydin Coþun
  • Aydin Orak
  • Agir Abad
  • Bihrî Bênij
  • Dildar Îsmail
  • Ezîz Xemcivîn
  • Fethî Gezneyî
  • Felemez Akad
  • Hemreþ Reþo
  • Hîwa Qasim
  • Hindirîn Gullî
  • Hekîm Xêlexî
  • Hejarê Kurd
  • Hekîm Xêlexî
  • Husên M. Hebeþ
  • Amade Dive !!!!
  • Leyla Þemmo
  • Kiyaksar Temir
  • Konê Reþ
  • Kovan Sindî
  • Kalê Kurdîsî
  • Mehmed Çobanoxlu
  • Mehdî Mutlu
  • M.Kewê Dilxêrî
  • Mihemed Salih Alî
  • Tê Amadekirin !!!!
  • Navser Botanî
  • Nîhad Temir
  • Royarê Tirbesipîyê
  • Seydayê Dilmeqes
  • Sebrî Botanî
  • Sediq Sindavî
  • Seyid Feysel Mojtevî
  • Þivan Perwer
  • Þengal Osman
  • Seyda yê Arî
  • Îsmet Dax
  • Î. Xelîl Þêxmusoglu
  • FeyzulleKhaznawi
  • Xizan Þîlan
  • Y. Sebri Qamiþlokî
  • Helbestên We
  • Helbest û Stranê We
  • Helbest û Stranê Gel
  • Helbestê Bêperde-1
  • Helbestê Bêperde-2
  • Helbestê Bêperde-3
  • Helbestê Bêperde-4

  • Dîroka Kurdistanê
  • Dîroka Kurd
  • Kronolijî
  • Imp. Med
  • 200 Salê dawî
  • Mervaniyan
  • Cum. Mahabad
  • Serhildanên Kurdan
  • Serokên Kurdan
  • Kerkuk Kurdistane
  • Nasîna Kurdistanê

  • Cand, Huner
  • Pêkenî 1
  • Pêkenî 2
  • Cîrok
  • Bûyerên Dîrokî
  • Gotinên bapîra
  • Tistonek
  • Dîlok
  • Durik
  • Henek
  • Kilîp û Vîdeoyê Kurdî
  • Pirs, Bersîv û Pêken
  • Çand huner û tiþt
  • Xwarinên Kurda
  • Sitran, Def û Zurne
  • Lîztik, Spielen, Game
  • Listikên Zarokan
  • Kincên Kurda
  • Edebîyata Kurdî
  • Zimanê Me
  • Perwerda Ziman
  • Perwerda Civana
  • Perwerda Zarok
  • Zarok
  • Qutîya Muzîkê-3

  • Nivîsên Siyasî
  • Kurdistana Serbixwa
  • Rêzname & Program
  • Projeyan

  • Rojane
  • Serxwesi
  • Biranin
  • Pirozbahi
  • Daxuyani
  • Sirove
  • Lekolin
  • Roj buyîn pîroz be
  • Roportaj
  • Agahdarî
  • Bang - Pêþwazî
  • Daxwaz
  • Xebatên me
  • Wesiyetname
  • Þermezar
  • Þahî û Þabun
  • Þirîgatî - Yekitî
  • Name ( Mektup )
  • Dîtin û Ramanê we
  • Civîn û Semîner
  • Ji Raya Giþtî Re
  • Xonçe, Xwençe

  • Jina Kurd
  • Tekoþina Siyasi
  • Tehdeyîyen Siyasi
  • Tehdeyîyen Civaki
  • Daxwazen We
  • Perwerde
  • Tenduristi

  • OL
  • Ola Êzîdî - Agahdarî
  • Ola Êzîdî - Nasîn
  • Ola Êzîdî - Wêne
  • Ola Zerdeþtî
  • Ola Cihû - Nivîs
  • Ola Cihû - Wêne
  • Îsa Mesîh - Jesus
  • Bibel & Jesus - Film
  • Ola Îslamî - Nivîs
  • Ola Îslam-Mewlud

  • Survey
    Hun dixwazin di vê malperêde zêdetir ci bibînin?

    Sîyaset
    Nûçe, Radyo, TV
    Dîroka Kudistan
    Cand & Huner
    Muzîka Kurdî
    Wêne ( Foto )
    Nivîskarên Kurd
    Zimanê Kurdî
    Pirtûk û Kovar
    Helbestên Kurdî
    Dibistana Kurdî
    Ansîklopedî



    Encama Pirsînê
    Pirsînên me

    Dengdan: 43381
    Nirxandin: 0

    PDK - Slide Show
  • Barzani Slide Show
  • PDK Slide Show 1
  • PDK Slide Show 2
  • PDK Slide Show 3
  • PDK Slide Show 4
  • PDK Slide Show 5
  • PDK Slide Show 6
  • PDK Slide Show 7
  • PDK Slide Show 8
  • PDK Slide Show 9
  • PDK Slide Show 10
  • PDK Slide Show 11

  • Di dirokede iro
    Rojek wek îro...
    1922
    0
  • Roj dikeve Zayîça Kevan ( 23 Çiriya Paþîn - 21 Çiriya Paþîn ).

  • Slide Show – Xoybun

    Muzîka Kurdî – 1

  • Muzîka Kurdî - 1

  • Muzîka Kurdî – 2
  • Muzîka Kurdî - 2

  • Photo Gallery–Xoybun

    Foto & Animasyon
  • Nîþana Azadîyê
  • Tekoþîngerên Kurda
  • Wene ( Foto ) - 1
  • Wene ( Foto ) - 2
  • Flaman û Logo
  • Anîmasyon
  • Lîztik-Spielen-Game

  • Projeyên Kurd
  • Projeyên Kurd

  • Lêgerin / Link
  • Malperên Lêgerinê

  • TV'yên Kurdistan ê.
  • Kurdistan TV - Zindî-1
  • Kurdistan TV - Zindî-2
  • Zagros TV - Zindî
  • Kurdistan TV
  • Kurdsat - Zindî - 1
  • Kurdsat - Live
  • Roj - TV - Zindî - 1
  • Roj - TV - Zindî - html
  • Roj - TV - Zindî - swf
  • MMC - TV
  • XOYBUN - TV
  • Þîn Þahî - TV
  • Êzidî - TV / Zindî
  • Malpera Êzidî-TV/Zindî
  • Rojava - TV
  • KNN - TV
  • Rojhelat- TV
  • Zagros - TV
  • Komala - TV
  • Kurd-1 TV - Zindî
  • Tishk - TV
  • Vîn - TV
  • Newroz - TV
  • Zaza TV-Flash-Player
  • Zaza-TV-Media-Player
  • Zaza TV

  • Paltalk Download
  • Paltalk Download

  • Reklam
  • Hunermendên Kurd
  • Karmendên Kurd
  • Kirîna Tiþtan
  • Firotina Tiþtan

  • Radio Xoybun
    Radio Xoybun - Dengê Vejîn ê, Amade Dibe !

    Ansîklopedîya Xoybun
    Ansîklopedîya Xoybun ê A û B, Amade Dibe !

    Partî û Rêxistin


    Medya Kurd, Ereb, Tirk
    Bijî Kurd û Kurdistan
    Malperên Kurdî, Yê
  • Polîtîk-Civak-Huner.

  • _________________

    Bijî Kurd û Kurdistan
  • Medya Erebî

  • _________________

    Bijî Kurd û Kurdistan
  • Medya Tirkî


  • Qutîya Muzîkê-1
  • Qutî ya Muzîkê - 1

  • Zêrzewat ( Sewze )
    Zêrzewat ( Sewze )

    Sazîyên Dijberê Tirka
    Rêxistinên Dijberê Tirka

    Radyo Zindî ( Lîve )
    7 - Radyo yên Zindî

    Qutîya Mizîka Kurdî - 3
    Qutîya Mizîka Kurdî - 4

    Kurdî û Îngîlîzî
  • Perwerde ya Zimanê Kurdî û Îngîlîzî

  • Musa | Cihû | Jewry

     
    Îbrahîm Gûçlû : KERKÛK Bajarê Kurdistanê ye. Dewleta Tirk Li Ser Kerkûkê Xwediyê Mafekî Nine. Divê Dewlet Referanduma Hatayê Jî Bîna Bîra Xwe…







    KERKÛK Bajarê Kurdistanê ye. Dewleta Tirk Li Ser Kerkûkê Xwediyê Mafekî Nine. Divê Dewlet Referanduma Hatayê Jî Bîna Bîra Xwe…

    Kerkûk demeke dirêj e ku di rojeva cîhanê û rojhilata navîn û Tirkiyeyê de ye. Li ser Kerkûkê êriþeke neheqî ji aliyê Tirkiyeyê de tê meþandin. Em kurdên bakurê Kurdistanê heta îro li ser ev neheqiya Kerkûkê bi girseyî û bi hev re bê deng in. Helbet hewildanên kes, rêxistina bi serê xwe jî xwediyê grîngiyekê ne. Le pêþiya xeteriya li ser Kerkûkê nikare bigre. Ji bona vê yekê Konferansa Kerkûkê ya ku ji aliyê Gruba Xebatê ya Demokratîk û Neteweyî ya Kurd de hatiye bi dar xistin gelek girîng e. Hîç þik tune ye ku hem axevtevanên Konferansê û hem jî rêxistinên beþdar dê bîrûrey û pêþniyarên gelek girîng bînin rojevê. Ez hêvîdar im ku rêxistinên siyasî û sivîl, pêþengên civakê li vir nasekinin dê bi hev re çerçewaka hevbeþ ya fikrî bipejirînin û heta Referandûma Kerkûkê dê bi hev re xebat bikin.

    Nerînên ku ez jî beþdarvanên civînê yên bijarte re pêþkêþ bikim, ji aliya reya giþtî de bi riya nivîsarên min û programên telewizyonan agahdar in. Ez careke din dixwazim ku bîrûreyên xwe di derbarê Kerkûkê, Herêma Federa ya Kurdistanê û dewleta federal ya Iraqê û siyaseta dewleta tirk de bînim ser zimên.

    Beriya wê ez dixwazim di derheqa serokê DTPê yê þaxa Amedê Hilmî Aydoðdu de çend gotina bibêjim. Me, wek Komîte amadekar ya konferansê beriya ku Hilmî Aydoðdu bê girtin pê re danûstandin kir. Bîrûreyên wî û me di pirsa Kerkûkê de lihevkirî bûn. Piþt re ew daxuyaniya hêja û dîrokî pêþkêþî reya giþtî kir û hat hepiskirin. Hepiskirina wî, ne hiquqî ye, li dijî pîvanên YE’yê î Peymana Mafên Mirovî, li dijî azadiya xweîfadekirin û fikrî ye. Ez li vir girtina wî protesto û rûreþ dikim. Ez slavên xwe ji ew lehengê kurd re bi rê dikim.

    Neteweya Kurd, li rojhilata navîn neteweya duyemîn e ku li dinyayê hîn xwediyê dewlet nîne…

    Di jiyana mirovatiyê de qonaxa neteweyîbûnê qonaxeke gelek girîng e. Vê qonaxê di sedsala 17’an (Bi Peymana Versayê-1639) de dest pê kir, bi Þoreþa Fransayê gihîþte merheleke girîng. Ev qonaxa neteweyîbûnê Li ser bingeha sîstemeke aborî ya nû ya kapîtalîzmê pêþket, dawiya împaratoriyên feodalî, ne merkezî yên pirrmilet anî. Dewleta neteweyî qewimand. Di vê sedsalê de gelek civat û netewe bûn dewlet. Gelek neteweyên bê dewlet jî, ji bona ku bibin dewlet ketin nav hewildenekê. Hezar mixabin neteweya kurd di ev sedsalê û qonaxê de nebû dewlet.

    Ev sedsala û pêvajoya dewletbûna neteweyan heta sedsala 20’an hêdî hêdî dom kir. Di sedsala 20’an de hevbeþbûna dinyayê, globalîzm pêþ ket. Di sedsala 20’an de du þerê cîhanî qewimîn. Li cem ev þeran, piþtî salên 1950’yî þerê 3’emîn ku li dinyayê þerê dirêjtir e, “Þerê Sar” dom kir. Ev sedsala hem ji mirovatiyê re bû sedsaleke felaket û xeteriyê, hem jî ji neteweyan re bû sedsaleke zerîn: Hem piþtî þerê cîhanî yê 1’emîn û hem jî piþtî þerê cîhanî yê 2’emîn û hem jî di merhelaya þerê ser de gelek netewe (millet) bûn dewlet.

    Þuûra neteweyî civata kurd dema ku em li nivîsar û edebiyata mirovên mezin Ehmedê Xanî mêze bikin di sedsala 16’an de qewimiye. Neteweya Kurd, xebat û têkoþîna dewletbûna xwe di sala 1840î de bi serîhildana Mîr Bedirxan dest pê kir, di sala 1880yî de bi pêþengiya Þêx Ubeydullahê nehrî gûr û geþ bû. Di destpêka sedsala 20’an de, piþtî þerê cîhanî1-emîn Împaratoriya Osmanî hilweþiya û bi Peymana Sewrê avabûna Kurdistanê hat rojevê.

    Ez dikarin bibêjim ku170 sale ku neteweya kurd ji bona dewletbûnê hewil dide. Hezar mixabin neteweya kurd di ev hewildana xwe de bi serneket.

    Di destpêka sedsala 20’an de, piþtî ku împaratoriya Osmanî di Þerê Cîhanî ya 1’emîn de wenda kir, gelek koloniyên xwe yên Erebî wek Balqanan ji destê wan derketin, bi Peymana Sewrê (1920) biryara avabûna Kurdistanê hat dayin. Ez di baweriyê de me û belge jî nîþan didin ku piþtî hilweþandina Împaratoriya Osmanî, dinyaya rojava biryar dabû ku dewleteke Tirk ya pirrmiletî / pirrneteweyî mezin nebe û neteweya Tirk di qadeke teng de bimîne. Ji bona vê jî Îngiltere, Fransa, Îtalya û Yunanîstan hatibûn li ser axa Osmaniyan cîhûwar bibûn. Lewra dewletên rojava bi refleksa ku Stenbol, Herêma Behra Reþ ya Pontusî, Ege ne welatê Tirkan e, hatibûn bi cîhûwar bibûn.. Di wê merhelê de bûyera ku li Rusyayê qewimî qedere neteweya kurd û Kurdistanê guhert. Îngîltereyê li hemberî rêjima sosyalîst ya ku li Rusyayê Dewleta Komara Tirkiyeyê proje kir û Peymana Sewr ji holê rabû. Bi Peymana Lozanê Dewleta Tirk tescîl bû û Kurdistan berê du parçe bû, bû çar parçe. Du parçe di destê Dewletên mandater Iraq û Suriyê de, parçeyek di destê Îranê de ma û parçeya mezin jî kete destê dewleta tirk.

    Piþtî Þerê Cîhanî ya 2’emîn li Rojhilata Kurdistanê (Li Îranê) Komara Mehabadê ya Kurdistanê ava bû (1946). Hezar mixabin piþtî, Rusyayê, Dewleta Yekbûyî ya Amerîkayê (DYA) û Îngiltereyê li hevûdu kirin, dawî li jiyana Komarê hat.

    Di dema þerê-sar de li Baþurê Kurdistanê ( Li Iraqê ) Otonomiya Kurdistanê encama têkoþîneke gelek xurt a neteweyî di bin pêþengiya Mele Mistefa Berzanî û PDK a Iraqê de ava bû. Hezar mixabin girêdayî qedera Kerkûkê encam þerekî ne bi edalet hat hilweþandin. Lewra di þerê neteweya kurd û Iraqê de (1975), li aliyekî dewleta Iraqê, piþtgira wê yekîtiya Sowyetê û dewleta Tirk, Îran û Suriyeyê. Li aliyê din neteweya kurd bi serê xwe. Ji bona ku Otonomiya Kurdistanê bê hilweþandin û Kurd þer wenda bikin, encama Peymana Cezayîrê Iraqê erdê xwe pêþkêþî Iranê kir. Iraqê ji bona ku ew erdê xwe yê li xalîçê ji Îranê bigre, di sala 1979’an de þer îlan kir û vî þerî 10 salan dom kir, di vî þerî de milyonek însan hat kuþtin, felekateke malî û însanî derket holê.

    Di dema golabîst de, piþtî þerê-sar û þerê Kendavê (Þerê Kuweyt û DYyê û Iraqê) pêvajoya federabûna Kurdistanê dest pê kir. Piþtî Þerê Xalicê yê 2’emîn û encama referanduma giþtî li Iraqê dewleta Iraqê bû federal, Kurdistan bû herêmeke federe. Dewleta Tirk di serî de, hemû dewletên kolonyalîst di þahsiyeta Kerkûkê de dixwazin Herêma Federe ya Kurdistanê ji holê rakin.

    Li ser dîroka Kerkûkê axiftin feqek e…

    Helbet dîroka mirovekî, welatekî, neteweyekî, herêmekê, bajarekî gelek girîng e û li ser dîrokan wan qise kirin jî gelek xwezayî û rast e. Feqet di vê merhelê de girêdayî nêrîn û planên dewleta tirk yên ne huquqî, ne maqul û ne bi edalet û ne însanî li ser dîroka Kerkûkê qise kirin ez wek feqekê þirove dikim. Lewra hîç þik tune ye ku Kerkûk bajarekî Kurdistanê ye û li Kerkûkê ji derveyî Kurdan, Tûrkmen, Ereb, Aþurî û Keldanî dijîn. Kerkûk bajarekî ji aliyê ol, mezhep û grubên kêmneteweyan de gelek plûralîst e. Lê dîsa jî ji bona ku beþdarvanên Konferansa Kerkûkê bîr bînin, ez dixwazim bi awayekî li ser dîroka Kerkûkê rawestim.

    Mezopotamya, cîhûwarê medeniyet û cîwarbûna yekemîn e. Pêþiyên qewma kurd Gutîyan, Luluyan, Kasîtan li herêma Kurdistanê dewleta xwe ava kiribûn. Dewleta Osmanî di sedsala 16’an de li Iraqê desthilatdarbû. Dewleta Osmanî Iraq kire sê eyaletan ( Musul, Baxdat û Basra ) û bi vî awayî birêvebir. Eyaleta Musulê Kurdistan, Eyalata Baxdat û Basrayê jî “herêma Ereba-Iraq” digirt nav xwe.

    Dewleta Iraqê dema ku di sala 1921’an de wek mandaterî ava bû, bi Eyaleta Baxdat û Basrayê sînorkirîbû. Eyaleta Musulê/Baþurê Kurdistanê, wek pirsekekê di navbeyna Iraq û Dewleta Tirk de ji aliyê Îngîltereyê de hat hiþtin ku di paþerojê de çareser bibe. Baþurê Kurdistanê/Eyaleta Musulê , di sala 1926’an de bi Peymana Enqereyê, Îngiltereyê û Dewleta Tirk û Kraliyeta Iraqê li hevûdu kir, ji derveyî îradeya neteweya kurd bi Iraqê re hat îlhaq kirin. Feqet dema ku ev peymana pêk hat, Dewleta Iraqê serbixwe nebû. Tê zanîn ku Dewleta Iraqê di sala 1930-yî de serbixwe bû, di sala 1932-an de jî bû endama Cemîyetî Akvamê.

    Wek îro Wezîrê Karên Derva yê Dewleta Tirk Evdillah GUL û aqademîsyenên Tirk îddîa dikin, bi Peymana Enqereyê Baþura Kurdistanê (Eyaleta Musul-Kerkûkê) ji Iraqê re ne, ji Îngiltereyê re hatiye hiþtin. Ji bona vê mafê Dewleta Tirk tune ye ku grêdayî Peymana Enqereyê li ser Kerkûkê heq îddîa bike. Heger wusa bibe Îngîltere jî li ser Stenbolê, Yunanîstan jî li ser herêma behra reþ û Egeyê heq îddýa bike.

    Helbet piþtî peymana Enqereyê jî, ew herêma wek Kurdistan hat bi nav kirin.

    Dema ku li Lozanê rewþa Eyalata Musul/Kerkûkê hat niqaþe kirin, Îsmet Înonû wek serokheyeta tirk got ku “Kerkûk û Musul bajarên Kurdan e, Kurd jî dixwazin bi Tirkan re bijîn. Ji bona vê divê Musul û Kerkûk bi Komara Tirkiyeyê re bê girêdan.” Bi kurtî Îsmet Înonû jî ji bo berjewendiya xwe rastiya Kerkûk û Musulê aniyê ser zimên.

    Bajarê Kerkûkê 5000 hezar sal berê, ji aliyên peþiyên Kurdan Gutiyan de hatiye ava kirin. Qerektera xwe ya kurdî her demê parastiye. Di dema Dewleta Osmanî de li herêma ozerk/otonom ya mîritiya Babanan de bû. Ev desthilatdariya Babanan heta sala 1830-40 dom kir.

    Þemseddîn Samî di sala 1889-1898’an de ansîklopediya Kamûs-Ul Alam nivîsandiyê û di wê ansîklopediyê de li ser Kerkûkê agahdariyên fireh dide. Þemseddîn Samî bi eslê xwe Arnavut e, lê nasyonalîstekî tirk e. Ansîklopediya wî, bîrûreyên fermî ( resmî ) tîne ser zimên, lewra ev ansîklopediya bi erêkirina Wezerata Perwerdayî hatiye çap kirin. Þemseddîn Samî di ansîklopediyê de di derbarê Kerkûkê bi kurtî dinivîse ku “Kerkûk li wîlayeta Musulê ye. Kerkûk ji Musulê 160 km-yê dûr e. Li bin çiyayên hevteqipdikin de ye. Li kêleka deþtekê, li ser Çemê Edhem e. Navendiya Sancaxa Þehrezorê ye.

    Xwediyê 30. 000 hezar nûfus e. Ji 3/4ê gelê Kerkûkê Kurd in, yên mayî Tirk, Ereb û qewmên din in. Ji wan 76 kes îsraîlî û 460 kes jî keldanî ne.”

    Bi reyê Þemseddîn Samî jî derdikeve holê ku bê niqaþe Kerkûk bajarekî Kurdistanê ye. Lê dîsa jî piþt re rewþa nûfusa Kerkûkê çawa hat guhertin em li wê binêrin: Di sala 1922-24’an de li Iraqê serhejmara nûfusê pêk hat. Gorî vê serhejmarê li Kerkûkê 47.5000 Kurd, 35.000 Ereb, 26.100 hezar Tûrkmen dijîn. Di sala 1957-an de jî serhejmara nûfusê pêk tê. Gorî ev serhejmarê jî li Kerkûkê 187593 kurd in, 109620 Ereb in, 83371 Tirkmen in.

    Ji van herûdu serhejmariya nûfusê jî derdikeve holê ku li Kerkûkê tu dem Týrkmen ji Kurdan zêde nebûne, her dem ji ereben jî kêmtir bûne.

    Di derbarê Kerkûkê de bîrûreyên Ewliya Çelebiyê tirk jî di Seyaxatnameyê de gelek vekirî ne. Ew jî diyar dike ku Kerkûk bajarekî Kurdistanê ye.

    Îrfan Kerkukî, lêkolînegerekî tirkmen e. Ew dibêje ku : “Damezirandina Kerkûkê di dema peþiyên kurdan Kutîyan de dawî hatiye. Kerkûk beriya ku Tirkmen bên Kerkûkê 3000 sal berê navendiya Dewleta Kutiyan bû…Kerkûk di dema Împaratoriya Med ya Kurd de bû navendiyeke medeniyetê. Kerkûk di hemendem de nevandiya mîritiya Bacîrmî ya Kurd bû.”

    Gorî Îrfan Kerkûkî, serhejmara nûfusê ya sala 1957 gelek objektîf e. Gorî wê serhejmarê li Kerkûkê Kurd zêde ne. Dîsa dibêje ku “gorî erdnigarên ( cografyaciyên ) îslamî û lêkolînegerên hevdem sînora ( tuxuba ) herêma Kurdistanê nêzikî Kerkûkê dawî naye. Sînora Kurdistanê heta Çiyayên Hemrînê dom dike, ev herêma di navbeyna Kurd û ereban de hem ji aliyê cografîk de û hem jî ji aliyê dîrokî de cudayiyê diyar dike.”

    Niqaþeyên di nevbeyna Kazim Karabekîr, M. Kemal û înonû de jî derdixe holê ku Kerkûk beþek ji Kurdistanê ye.

    Peymana Otonomiyê…

    Di sala 1970-yî de dema ku di navbeyna Hikumeta merkezî ya Iraqê û Kurdan de Peymana Otonomiyê di 11-ê Adara 1970-yî de pêk hat, pirsa Kerkûkê di navbeyna hikumeta merkezî û kurdan de wek pirsgirekekê hat tespît kirin, ji bona ku statûya îdarî ya Kerkûkê bê diyar kirin, di peymanê de referandûm hat pejirandin.

    Di vê merhelê de jî hesabê Tirkmenan hîç naye kirin. Dewleta Tirk jî wek îro xwediyê tû îddiayê nîne. Feqet dewleta Tirk ji bona ku hewil dida ku Otonomiya Kurdistanê hilweþe, dixwast ku Kerkûk jî di destê rêjima Baas û dewleta Iraqê de bimîne.

    Di wan þertên dema þerê-sar de Dewleta Tirk ji bona xwe derfetek jî nedît ku li ser Kerkûkê heq îddîa bike, yan jî wê demê didît ku neteweya Kurd wek îro nêzikî dewleteke serbixwe nîne, ji bona wê li ser Kerkûkê heq îddia nedikir.

    Piþtî ku Peymana Otonomiyê têkçû, Kurdan di sala 1975’an de þer wenda kir Peymana Cezayirê pêk hat, rêjima Baasê dest bi siyaseta xwe ya “erebçitiyê” kir, ji bona ku demografiya Kurdistanê û bi taybetî jî demografiya Kerkûkê biguhere xebat kir: Qezeya Dûzxurmatî bi bajarê ereb Selahadînê ( Tikrîtê ) re, Qezeya Kifrî bi bajarê ereb Dîyalayê re, Qezeya Çemçemal û Kelar bi Sêmaniyê re girêda. Ji Kerkûkê 200.000 kurd hatin sirgûn kirin û ciyê wan bi ereban hatin dagirtin.

    Hem di Zagona Bingehî ya 1958-an, hem di Zagona Bingehî ya 11-ê Hezîrana 1970yî û hem Peymana Otonomiya Kurdistanê de jî hebûna herêma Kurdistanê û avabuna dewleta Iraqê li ser bingeha neteweya kurd û Ereb hat pejirandin.

    Referandûma vê merhelê…

    Gorî bîrûreyên min di derbarê Kerkûkê de pejirandina referandûmê ne di cîh de bû. Hezar mixabin berpirsiyarên Baþurê Kurdistanê ji bona dinyayê, gelê Iraqê û cîranan memnûn bikin û bi bawer bûn ku encama referandûmê Kerkûkê bi Herêma Federe ya Kurdistanê re bê girêdan, referandûm pejirandin.

    Gorî xala 140-emîn ya Zagona Bingehî ya Iraqa federal, Kerkûkiyên hatibûn sirgûn kirin dê vegerin Kerkûkê. Erebên li Kerkûkê bi cîhûwarbûnê dê vegerin ciye xwe. Qezeyên ku ji Kerkûkê hatine qetandin ku min li rêzên jorî behsa wan kir dê vegerin Kerkûkê. Di meha 11-an ya 2007-an de, yanî îsal referandûmê pêk bê.

    Ev referandûma, encama referandûmeke ku ji aliyê hemû gelên Iraqê de di zagona bingehî de hatiye pejirandin.

    Dewleta Tirk dixwaze ku pêþiya vê referandûmê bigre, Kerkûk nebe beþek ji Herême Federe ya Kurdistanê. Dema ku referandûm bibe, xwe amade dike ku êriþeke leþkerî bibe ser Herême Federe ya Kurdistanê. Ev helwesta wek hevalên huquqzan jî dê diyar bikin, li dijî huquqa navneteweyî, mafên neteweyan, huquqa Yekîtiya Ewrûpayê û Peymanên navneteweyî ye.

    Ev helwesta dewleta tirk gelek vekirî diyar dike ku ew dixwazin bi qerektera xwe ya kolonyalîst axa xwe fireh bikin. Wek Bakurê Kurdistanê, Baþurê Kurdistanê jî bixin bin desthilatdariya xwe. Ew dixwazin rola Osmaniyan bi cîh bînin, ji xwe re împaratoriyek çêkin. Çawa ku rêjima teokrat ya monarþiya Îranê dixwaze împaratoriya Îslamî ava bike, Seddam dixwast ku Împaratoriya ereban ava bike, dewleta tirk jî dixwaze ku împaratoriyeke nû ava bike. Desthilatdarên tirkan, bi taybetî jî hiumet rola “osmaniyên nû” dixwaze bihilîze.

    Helwesta Tirkmenan…

    Tirkmen li Iraqê bi tevayî piþtgiriya vê siyaseta dewleta tirk nakin. Di destpêka Sibata 2007’an de 6 partiyên Tirkmenan diyar kirin ku Kerkûk divê ji aliyê îdarî de bi Herêma Federe ya Kurdistanê re bê girêdan. Ev partiyan ew bûn: 1- Partiya Refah a Tirkmanî, 2- Partiya Þirûqa Tirkmanî, 3- Partiya Birayetî ya Tirkmanî, 4- Partiya Yekîtî ya Tirkmanî, 5- Partiya Demokratî ya Tirkmanî, 6- Partiya Gelê Tirkmanê a Iraqê.

    Dewleta Tirk hîç guh nade van, bes bi Cepheya Tirkmen re pêwendiyên xwe dom dike. Ji bona êriþkeriya xwe bi Tirkmenan re û Sunnîyan re û þîiyên ji Kurdan re dijmin in re konferans bi dar dixe.

    Ev helwesta dewletê, Kurdên Bakur biçuk dîtine.

    Dewleta Tirk xwediyê maf nîne ku li ser Kerkûkê qise bike. Wezîfeya dewleta tirk ya mezin ew e ku bi Kurdên Bakûr re rûne pirsgirêke Kurdistanê çareser bike.

    Tirkmenên li herêma federe ya Kurdistasnê dijîn, xwediyê mafên kesayetî, grubî/kolektîfî û kêmneteweyî ne. Di dema Sedam de tirkmen xwediyê hîç mafekî nebûn. Dewleta tirk jî dostê Sedam bû, ji tirkmenan re jî xwedî dernediket.

    Referanduma Hatayê…

    Dewleta Tirk dibêje ku heger referandûm bibe, divê li tevayî Iraqê bibe. Ev daxwaza him li dijî qanûna bingehý ya Iraqê ye, him jî li dijî demokrasiyê ye. Tirkiye di pirsa Hatayê de xwediyê ceribandinê ye. Ji bo Hatayê li tevayîya Suriyeyê referandum pêk nehat. Heta referandum ne, bi biryara Meclîsa Komara Hatayê biryara bi Tirkiyeyê re were girêdan hat girtin.

    Balqanîzasyona nû…
    Kerûk ji bona ku beþek ji Kurdistanê ye, li Tirkiyeyê jî, ji 20 mîlyona zêdetir kurd dijîn, dewleta tirk, ji bona statûya îro naye guhertin li ser Kerkûkê maf îddia dike. Dewleta tirk di wê baweriyê de ye ku dema Kerkûk bi herêma federe ya Kurdistanê re bê girêdan, li Baþurê Kurdistanê dewleta serbixwe ava dibe. Piþt re jî, ji bona yekîtî û derwletbûna neteweya kurd li rojhilata-navîn derfet çê dibe. Ew dem tengbûna desthilatdariya tirk tê holê, pêvajoya balqanîzasyoneke nû dest pê dike.

    Dewleta Tirk mecbur e ku dewleta federe ya Iraqê û herêma federe ya Kurdistanê nas bikin. Heger nas neke ji krîzan nikare xelas bibe.

    Divê em kurd, ji bona siyaseta Tirkiyeyê ya li dijî berjewendiya neteweya kurd û herêma federe ya Kurdistanê, li ser Emerîkayê û YE’yê giranî çê bikin, wan agahdar bikin, neheqiya dewleta tirk nîþanî wan bidin. Ew jî bi lobiyeka bi aqil û organîzekirî dikare bimeþe.

    Serok, hikumet û berpirsyarên Herême Federe Ya Kurdistanê heta îro di derbarê Kerkûk siyaseteke hiquqî, bi edalet û neteweyî meþandin. Pêwîst e ku em Kurdên bakurê Kurdistanê û kurdên dinyayê piþtgiriya wan bikin.

    Serokê mezin Mele Misefa Berzanî gotiye û wasiyet kiriye ku: “Kerkûk dilê Kurdistanê ye. Çawa ku laþ bê dil nikare bijî, Kerkûk jî bê Kerkûk nabe”. Em jî divê ji wasiyetê re xwedî derkevin, Kerkûkê biparêzin.

    Ji bona vê divê em li ser peymaneke Kerkûkê ya taybetî li hevûdu bikin, organîzasyokneke hevbeþ pêk bînin, heta referandûmê xebat bimeþînin.

    Ez hêvîdar im ku di pirsa Kerkûkê de ev hevyekîtî û hevbeþî, ji bo tevayîya yekîtiya neteweyî ya kurd re jî bibe alîkar û model.


    Kurdistan / Amed, 04. 03. 2007
    ibrahimguclu@gmail.com û
    http://www.ibrahimguclu.com

    Têbinî : Min, ev konsepta fikrî û têksta/nivîsara ji bo “Konferansa Kerkûkê” amade kiribû. Hezar mixabin konferans, hate qedexe kirin, min jî nikarî ji vexwendayê konferansê re pêþkêþ bikim. Ji bona ku reya giþtî agahdar bibe ez diweþînim.


    Bakurê Kurdistan - Amed, 04. 00. 2007
    Îbrahîm Gûçlû
    ibrahimguclu@gmail.com û
    http://www.ibrahimguclu.com


    Îbrahîm Gûçlû

    Kurdistan Welatê Kurdaye - Her Bijî Kurd û Kurdistan

    http://www.pdk-xoybun.com

    http://www.xoybun.com/extra/slide/Unbenannt-2.swf

    http://www.pdk-xoybun.com/nuceimages/Newroz_Kurdistan_PDK_Xoybun_x1.jpg

    http://www.pdk-xoybun.com/nuceimages/Nexise_Kurdistane_PDK_b.jpg









    Mafê Kopîkirin &kopîbike; PDK-XOYBUN; wiha, di xizmeta, Kurd û Kurdistanê daye : Pirojeya Kurdistana Mezin, Pirojeyên Aborî û Avakirin, Pirojeyên Cand û Huner, Lêkolîna Dîroka Kurdistanê, Perwerdeya Zimanê Kurdî, Perwerdeya Zanîn û Sîyasî, Weþana Malper û TV yên Kurdistane. Tev maf parastî ne.

    Weþandin:: 2007-04-05 (4185 car hat xwendin)

    [ Vegere ] | PRINTER


    | PDK-Baþur | PDK-Baþur | PDK-Xoybun | PDK-Rojhilat | Kurdistan Media | Xebat |


    PDK - XOYBUN.Com 2003 All Rights Reserved
    Email : xoybuncom@yahoo.de
    _______________________________________________

    Ev malper, herî bash, bi Avant Browser, tê xuyakirin...

    Diese WebSeite wird am besten mit dem Avant Browser betrachtet...

    This site is best viewed with Avant Browser...

    Download !!!

    This site is best viewed with Avant Browser...

    Diese WebSeite wird am besten mit dem Avant Browser betrachtet...

    Ev malper, herî bash, bi Avant Browser, tê xuyakirin...

    _______________________________________________

    Content û Naverok


    _______________________________________________

    Pêlê Logoyên Li Jêr Bikin ! Press the Logos Below !


    Open Society Foundations


    Clinton Foundation


    Bill & Melinda Gates Foundation


    Rockefelleer Foundation


    International Monetary Fund (IMF)


    Office Of George W. Bush


    Bush Foundation


    George W. Bush Foundation


    IBRD - IDA | World Bank Group


    Rockefeller Capital Management

    _______________________________________________

    _______________________________________________


    Private Bank - Deutschland Frankfurt

    _______________________________________________

    _______________________________________________

    _______________________________________________

    Neue, Biligen und Große Wohnungen Zu Vermieten.

    Gratis Strom und Heizung für Mieter.

    _______________________________________________


    _______________________________________________


    Ezê Ji Wera, Li Almanyayê, Dikana Pîzza, Ji Nuva Vekim.
    Kontakt Tel. : 0049-176-93036339


    Ezê Ji Wera, Li Almanyayê, Dikana Kîosk, Ji Nuva Vekim.
    Kontakt Tel. : 0049-176-93036339

    _______________________________________________

    _______________________________________________

    Tabacco

    _______________________________________________

    _______________________________________________

    _______________________________________________

    _______________________________________________

    _______________________________________________

    _______________________________________________



    Kurdistan, ''Þerab bi kurdî xweþ e''.

    _______________________________________________



    Þerab : Baron Philippe de Rothschild Wein.



    Þerab : Baron Philippe de Rothschild Wein.

    _______________________________________________


    Wodka Stepanoff - Doppelkorn - Weinbrand und etc

    _______________________________________________






                    
    Google