PDK-XOYBUN; wiha, di xizmeta, Kurd û Kurdistanê daye : Pirojeya Kurdistana Mezin, Pirojeyên Aborî û Avakirin, Pirojeyên Cand û Huner, Lêkolîna Dîroka Kurdistanê, Perwerdeya Zimanê Kurdî, Perwerdeya Zanîn û Sîyasî, Weşana Malper û TV yên Kurdistane.

Kadrî Cemîl Paşa yê arîstokrat, rewşenbîr û neteweperwerê Kurd bu. Kadrî Cemîl Paşa; di sala 189O da ji dayik bu û di 26.11.1973 da çu ser dilovaniya xwe. Kadrî Cemîl Paşa; nemire û di dilê netewa Kurd da dijî.. Qehremanên Şoreşa Kurdistan ê Nemir in ! ...

Partîya Demokrat a Kurdistan — Xoybun

P D K — XOYBUN

189O / 26.11.1973 — 26.11.2023

Ez, li ser navê Malpera ; www.pdk-xoybun.com ê, www.xoybun.com ê û li ser navê Partîya Demokrat a Kurdistan — Xoybun ( P D K — XOYBUN ) ê, Kadrî Cemîl Paşa, bi Dilekî germ, bibîr tînim. Kadrî Cemîl Paşa, wekê her Tekoşer û Şehîdên Kurdistanê, nemire û Dilê meda dijî. Ez, Şehîdên Kurdistanê, yên berîya vê demê û yên hetanê îro, bi bîr tînim û tevkujînên, li hemberê Kurda, li Kurdistanê û yên li dervayê Kurdistanê buye, hemuyan, Şermezar dikim...

Kurdistanîyên Hêja :

Ey Qehremanên Kurdistan ê, Hun Herdem, Di Dilê Meda Dijîn.
Qehremanên Şoreşa Kurdistan ê Nemir in ! ...

Partîya Demokrat a Kurdistan — Xoybun

P D K — XOYBUN

Tekoşîna Şoreşgeran Herdem Dibê, Mirina Koledarî û Terorîzma Dagirkerên Kurdistan ê.
Bijî Kurdistanek Yekgirtî, Serbixwa, Demokrat û Azad.
________________________________________________________________
Ruşen Arslan : "Şam’da Kürt Mezarları“

"Şam da Kürt Mezarları“
Suriye de Cezîre ve Çiyayê Kurmênc ( Kürt Dağı ) bölgelerinden sonra Kürtlerin en yoğun olarak yaşadığı yer Şam dır. Şam da tahminen ...... bin kadar Kürt yaşamaktadır. Zaten Şam ulusal bir mozaik oluşturmaktadır. Arap çoğunluğun yanı sıra, Ermeni, Yahudi, Türk ve diğer azınlıkların epeyce bir toplam oluşturduğu görülür.

Şam da yaşayan azınlıklardan Kürt, Ermeni ve Yahudiler; kendi oluşturdukları mahallelerde yaşıyorlar. Ermeni ve Yahudilerin halk arasında Ermeni Çarşısı, Yahudi Çarşısı olarak bilinen kendi çarşıları bile var.

Kürtlerin dağ sevdalısı olduğunu Şam da da görmek mümkün. Orada da dağı seçmişler.. Şam daki Kürt mahallesi Rüknettin, sarp bir dağ yamacında kurulmuş. O kadar sarp ki, evler üst üsteymiş gibi bir görünüm veriyor. Yukarıdaki evlere yaya gidildiğinde, insanın iki-üç kez soluklanması gerekiyor. Nitekim, Osman Sebrî yi ziyarete gittiğimizde iki kez soluklanma gereğini duyduk.

Şam da kaldığımız Nîsan ayı boyunca, hemen hemen tümü de Rüknettin de oturan bir çok yurtsever dostun konuğu olduk. Suriye de yaşayan Kürtlerdeki yaygın yurtseverliğe ve siyasal bilince, diğer parçalarda rastlanılamayacağı iddiası; bir abartma olmasa gerek. Davetlerine yetişmede zorlandığımız bu dost insanların, davetlerine gitmeyi nasıl görev bildikse; bugün hayatta olmayan tanınmış Kürt yurtseverlerin mezarlarını ziyaret de bir görevdi. Tanınmış yurtseverlerin Şam da bulunan mezarlarını tanıtmayı amaçlarken; ünlü bazı Kürtlerin de mezarlarını tanıtmayı uygun gördük.

Selahaddin Eyyubi dışındaki ünlü Kürtlerin mezarları Rüknettin Mahallesi ndeki mezarlardadır. Selahaddin Eyyübi ise Meşhur Emevi Camisi nin arkasında özel bir yerde bulunmaktadır. Turistlerin çokça ziyaret ettikleri türbede iki sanduka (1.Ftograf) bulunmaktadır. Soldaki beyaz Mermer lahit, Alman Kralı Wilhelm tarafından armağan edilmiştir. Buna karşın Selahaddin Eyübi, sağdaki mavi kırmızı örtülü mezarda bulunmaktadır. Kral Wilhelm in gönderdiği mezara konulması dini açıdan uygun görülmediğinden; naşı, tahta çerçeveli çinilerle yapılmış sandukada kalmıştır. Kral Wilhelm e de ayıp olmasın ! diye, armağan mermer lahit gerçek mezarın yanına konulmuştur.

Kapının girişinde solda ( 2. fotoğraf ) Selahaddin Eyyübi nin temsili bir resminin bulunduğu çerçeveli bir levha vardır. Bu levhadaki yazı şöyledir :

Selahaddin Eyyübi nin huzurundasınız.
Saygılı durun !
Önünüzdeki ziyaret, Eyyüb Şadi nin oğlu İslâm Kahramanı Büyük Sultan Selahaddin Yusuf undur.
Allah ın rahmeti ona olsun.
Hicri 532 de Tekriti de ( 1 ) doğdu.
Ölümüne kadar yirmi yıl Mısır ve Şam çevresine hükmeden Selahaddin Eyyübi nin soyu
Kürtlerin en büyük ailesine ulaşır.
Hicri 589 da vefat eden Selahaddin Eyyübi nin
kabri a Kalesinde bulunmaktaydı. Bir süre sonra
Emevi Camisi nin kuzeyindeki şimdiki yerine kondu.

Eyyubi Devleti nin kurucusu olan Selahaddin Eyyübi, doksan yıla yakın bir süre haçlıların elinde bulunan Kudüs ü alışı ve Kudüs ü geri almak üzere İngiltere, Fransa ve Alman krallarının oluşturduğu haçlı ordusunu yendiği için dünyaca ün kazanmıştır. Şam a gelen turistlerin çoğu Selahaddin Eyyubi nin türbesini ziyaret etmeden geçmezler.

Nakşibendi tarikatını Kürdistan a yayan Mevlana Halid in türbesi, Rüknettin Mahallesi ndeki Kürt mezarlığındadır. Aynı mezarlıkta Celadet ve Rewşen Bedirxan, Qedrî Can gibi ünlü Kürt yurtseverleri de yatmaktadır. Türbe, mezarlığın ortasında ve tepe üzerindedir. ( Fotoğraf : 3 ) Kardeşi ve yakınlarının mezarı da aynı türbe içindedir. ( Fotoğraf : 4 ).Türbe, etrafı duvarlarla çevrili ve avlu içindeki iki binadan oluşuyor. Binanın kubbeli olanında Mevlana Halit ve yakınlarının türbesi, diğerinde ise, bakıcısı oturuyor. Bakıcısından izin alınarak gezilen türbe, Cuma akşamları aydınlatılıyor.

Mezarının üzerinde Arapça olarak; “Fatiha ! Bu mezarın sahibi olan Sayın Şêx Xalidê Diyaedîn önündesiniz”.( Fotoğraf : 5 )

Tanınmış Kürt aydını, dil bilimcisi ve mücadele adamı Celadet Bedirxan 15.Temmuz 1951 de vefat etmiştir.

Rüknettin deki Kürt mezarlığında gömülüdür. Hayat ve mücadele arkadaşı, öğretmenlikten emekli vefakar eşi Rewşen Hanım, Aralık 1992 de Şam da vefat edince; vasiyeti üzerine Celadet Bey in yanı başına gömülmüştür. Rewşen Hanım ın mezarı henüz yapılmamıştır. Mezarında yazılı bir taş bile bulunmamaktadır. Mezarı belli belirsizdir.

Mezarlar, briketten yapılmış basit ve iğreti bir oda içindedir. Tavanı yıkılır gibidir. Demir kapısında çirkin bir görünüm oluşturan ipler vardır. Celadet Bey in mezarının çevresi ile Rewşen Hanım ın mezarının üstünde bol miktarda çakır dikeni oluşmuştur.

Celadet Bey in mezar taşına Qedrî Can tarafından Kürtçe olarak şu yazılmıştır ( Fotoğraf : 6 )

Mîrê Kurd
Lavê Kurdistan
Neviyê Bedirxan
Celadet.
Fedekar xwedêye himet
Cendekê wî di vir de bin ax bû
Giyanê wî bilindî asîma bû.
Di riya niştiman
Xwedî bê can
Giyanê xwe kir qurban
Ne miri ye, zendî ye
Navê wî ebedî ye.

Qedrî CAN
15. Tirmeh 1951

Tanınmış Kürt şairlerinden Qedr i Can, 1974 yılında Şam’da vefat etmiştir. Vefat ettiğinde, Milli Eğitim Bakanlığı Özlük İşleri Müdür Yardımcılığı ndan emekliydi. Mezarı yakın mücadele arkadaşı Celadet Bey’in yakınındadır.

Qedrî Can ın mezar taşına da, kendisi gibi uzun süre sürgün hayatı yaşamış hemşehrisi Ízzet Derîkî şiir yazmıştır. Ízzet Derîkî, hem akrabası ve hem de arkadaşı olan Qedri Can ın mezar taşına Kürtçe şu şiiri düşürmüştür : ( Fotoğraf : 7 )

Qedrî Can

Cendekê di vê gorê de
Zor nazik û civan e.
Ji Derîkê Çiyayê Mazî
Navê wî Qedrî Can e.
Hezar xweşî li canê wî
Hozanekî kurdan e.
Welatparêzekî qenç bû
Ruhstên jê gırt can e.
Gorê xiste zikê xwe
Ew ji kire qurban e.
Ji pişta me kurda çû
Ew zanayê ziman e.

Ízzet Derîkî

Melle Ehmedê Şûzî :
1925 deki Şêx Seîd direnişine katılmış ve harekat sonrası arandığı için Suriye ye gelmiş ve bir yurtsever olarak çalışmalarına orada devam etmiştir. Siirtli olan Melle Ehmedê Şûzî nin mezarı da Rüknettin deki Kürt mezarlığındadır. O’nun mezar taşına ise Kürtçe olarak şu düşülmüştür.

Cendekê di gorê de
Bi canê xwe yek bû
Bahis û zanîn miletek bû.
7O sal kar û xebat bû
Destên pak û dilekî şewat
Bi tev canê wî çû gorê
Axîn û hesrata welat.
Hezar rehmet li gorate be
Te bi bihûşt timî cîhê te be.

Rüknettin mahallesi nde başka bir mezarlıklar da var. Bunlardan biri de Omer Axa Şemdînî aile mezarlığıdır. Ki buradaki mezarlıkta, Ekrem ve Kadri Cemilpaşa ların mezarları bulunuyor. Omer Axa Şemdînî yle akrabalıklarından ötürü bu aile mezarlığına gömülmüşlerdir.

Şam da ünlü kürtlerin mezarlarından söz ederken, Omer Ağa Şemdînî den söz etmesek olmaz. Çünkü kendisi, Şam daki Rüknettin Mahallesi nin kurucusudur. Halen genişçe olan ailesi orada oturmaktadır.

Omer Axa Şemdînî hakkında bize Mihemed Íbrahîm Kîkî adında ve 75 yaşlarındaki bir Kürt bilgi verdi. Mihemed Íbrahîm Kîkî, “Gözümü açtığımda Omer Axa buradaydı. Nereden geldiğini bilmiyorum. Adına bakılırsa, Şemdînan lı olması gerek. Çok iyi bir insandı ve büyük saygınlık görürdü. Buradaki tüm Kürt aşiret reisleri ona bağlıydı. Mahalledeki tüm sorunları çözerdi. Bir sorun olduğunda tellal çağırtır , kadın, erkek ve çocuk tüm mahalleliyi evinin önünde toplar tarafları dinledikten sonra kararını açıklardı.. Herkes bu karar uyardı. Omer Axa nın Fransızlar ve devlet yetkilileri nezdinde de itibarı büyüktü. Fransızlar kendisini Şam daki Kürtlerin temsilcisi kabul ediyorlardı. Kendisi hiç parlamenter olmadı ama, onun gösterdiği Kürt adaylar seçilirdi. Cenazesinde kilometrelerce kuyruklar oluşmuştu...”

Ekrem ve Kadri Cemilpaşa lar, kız alıp verme yönünden Omer Axa Şemdînî yle akraba olmuşlardır. Yukarıda değindiğim gibi, mezarları bu özel aile mezarlığındadır. Her ikisi de yanyana gömülüdür. ( Fotoğraf: 9 )

Kadri Cemil ve Ekrem Cemil Paşa ların mezarını gece ziyaret edebildik. Mezarlık görevlisini bulabilmek epeyce zamanımızı almıştı. Siyah boyaları silindiği için, mezar taşının üzerindeki yazıları gece okumak zordu. Ancak, doğum ve ölüm tarihlerini alabildik. Kadri Cemil Paşa nın mezar taşinda Doğum: 189O, ölüm: 26. Aralık 1973 yazılıydı. Ekrem Cemil Paşa nınkinde ise; doğum: 22.şubat 1891, ölüm: 31.Ocak 1974 yazılıydı. Her ikisinin de mezarı oldukça bakımlıydı.

Selahaddin Eyyubi, Mevlana Xalit ve Omer Axa Şemdînî yi ayrık tutarsak, diğer şahsiyetler, birer Kürt yurtseveri ve aydınlarıdır. Hepsi de 192O sonrasındaki ulusal kurtuluş mücadelesinin sonucu sürgün hayatı yaşamak zorunda kalmış ve yurt hasretiyle dolu vefat etmişlerdir. 192O lerden sonra Suriye de yaşanan sürgünlerden sonra bir de yakın dönemin sürgünü vardır. Bu da 198O Askeri Darbesi sonrası yeni kuşağın yaşadığı sürgündür. Bu yeni kuşaktan da gurbet ellerde vefat edenler oldu. Bunlardan birinin, Yılmaz APAYDIN ın mezarıyla karşılaştım. Yeni kuşağın çektiği ve çekmekte olduğu acıyı bilen biri olarak, önceden tanımadığım ve adını duymadığım Yılmaz dan söz etmeseydim, bugünkü kuşağa haksızlık etmiş olacaktım.

Yılmaz Apaydın, Celadet Bey in ve Kadri Can ın mezar komşudur. Onun mezarında şu yazılıdır : YILMAZ APAYDIN 1953 VAN
13 Çileyê pêşîn 1983 - ŞAM
Ji ber hûkmê faşîst a Tirkiyê ji welat derketî bû.

Suriye de diğer önemli Kürt şahsiyetlerinin mezarları da var. Ancak biz bunlardan yalnızca Şam da olanları yazı konusu yaptık. Kaldı ki, hepsini araştırma olanağımız da olmadı.

Bir ulusu ulus yapan şeylerden biri de ulusal değerlerine sahip çıkmasıdır. Celadet Bey in mezarını görünce ne kadar umursamaz olduğumuzu gördüm. Bir ulus ne denli yüksek bir kurtuluş mücadelesi verirse versin, Celadet Bedirxan gibi yaşamı mücadele olmuş bir Kürt aydınının mezarı adeta bir harabe görünümündeyse, o mücadelede eksiklik vardır. Herhalde biz çok “büyük işlerle” uğraştığımızdan, böylesi “küçük” bir işle uğraşma gereğini duymuyoruz.

Ben bir araştırmacı değilim. Ne varki, Celadet Bey ve Rewşen Hanım ın mezarlarının hali beni böyle bir yazı yazmaya sevk etti. Onların ve onlar gibilerin hatıralarını layıkiyle yaşatmak hepimiz için bir görevdir. Tüm Kürt yurtseverleri tarihimize ve ulusal deşerlerimize sahip çıkmalıdır.

Ruşen Arslan
Not : Mezarları gezmede, fotoğraf çekiminde, tercümede ve bilgi vermede yardımları dokunan Reşat DERIKÍ, Kek Dîlaver ve Mihemed Íbrahîm Kîkî ye teşekkürlerimi sunmayı görev bilirim.
( 1 ) Tekrit : Bugün Irak sınırları içinde bulunan ve Saddam Hüseyin in doğduğu kasaba.
Bu makale, HEVDEM in Ekim 1993 tarihli 2. sayısında yayınlanmıştır.

Malpera Ruşen Arslan : Malpera Ruşen Arslan

Malpera Ruşen Arslan : Şam da Kürt Mezarları Fotoğrafları için bakınız

14.11. 2006

Ruşen Arslan

______________________________________

PDK - XOYBUN : http://www.pdk-xoybun.com

______________________________________

Ya Kurdistan, Ya Neman !

Kurdistan Welatê Kurdaye! Her Bijî Kurd û Kurdistan!

Her bimire terorên li dijê merovatîyê !

Partîya Demokrat a Kurdistan — Xoybun

P D K — XOYBUN

Her bimire terorên li dijê merovatîyê !

Ya Kurdistan! Ya Neman!

______________________________________

Partîya Demokrat a Kurdistan — Xoybun

P D K — XOYBUN

Ya Kurdistan! Ya Neman!

______________________________________

Sonda Mirinê.

“Sonda me mirin e di riya te de welat.

Kefen kirasê me ye ferman lihem li hilat.
Hinc li me miriye ji bo me ma xebat.

Xwîna me hat firotin pê bikirin Kurdistan.

Em dîltiyê naxwazin ji me re rûmettire goristan.

Li ser tirba kuştinê kal û pir digrîne.

Dil kezebê me gişkan tijî xwîn û birîn e.

Xort û law qîz û bûk hemû sond xwari ne.

Xwîna me hat firotin pê bikirin Kurdistan.

Em dîltiyê naxwazin ji me re rûmettire goristan.

Bi lorîka mirinê em hatin pêçandin.
Liyandin şûna şîr em bi xwînê mijandin.

Gazi werin xortno welat çû qedandin.

Xwîna me hat firotin pê bikirin Kurdistan.

Em dîltiyê naxwazin ji me re rûmetire goristan”.

Faîk Bucak

Faîk Bûcak, ne tenê siyasetmedar bû. Helbestvan jî bû. Di hemû helbestên xwe de bang li xort û keçên Kurd dikir. Hêviya wî xort bûn. Helbesta xwe ya navdar “Sonda Mirinê“ ji bo xorten ku canê xwe yê ezîz ji bo welat feda dikin, li zîndanan jiyana xwe ji dest didin nivîsandi bû.