Žerefxan Bedlīsī
Žerefxanź Bedlīsī
Žerefxan yek ji nivīskarźn klasīk yźn kurd e. Pirtūka wī ya herī bi nav ū deng Žerefname ye. Mijarź Žerefname dīroka Kurdistanź ye.
Perēeyek ji gotarź “Klasīkźn me – an žahir ū edībźn me źn kevin” ya Celadet Bedirxan:
Melayź Jaba di heqź Žeref-Xan de gotiye: »Žairź heftź Žeref-Xan e, ji mīrź di hekariyan e, ū ji neslź Ebas. Di hezar ū sed ū yekź da jī li Colemźrgź ko cihź hikūmeta hekariyan e peyda būye. Ežhar ū ebyat bi zimanź kurmancī ū farisī zehf gotiye. Di hezar ū sed ū žźst ū yźkź da merhūm būye ū di nźv Colemźrgź de medfūn e.
Me ev Žeref-Xan nas ne kir. Heke jź mexsed xwediyź Žerefname Mīr Žeref e, mīr Žeref ji mīrźn Bidlīsź ye, ū me tu žihrźn wī bi kurdmancī ne dītine.”
Žerefxan Bedlīsī, ango Žerefeddīn Xan al-Bitlīsī ku nivīskarź Žerefnameyź ye, sala 1543 li nźzīkź bajarź Qumź ji dayik būye. Bavikź wī serokatiya ežīra Rojkī (Ruzegī) dikirin ū mīrītiya bajarź Bedlīsź dikirin. Ji ber ku navź bavikź wan tevil tevlīheviyźn li dijī Sultanź Osmaniyan bū, reviyan cem Safewiyan.
Dema Žerefxan neh salī bū li gel zarokźn Žah dersan dibīne. Hīn di emrekī bicūk de dest bi birźvebiriya dewletī dike ū li bajarinan rźvebiriyź dike. Nźzīkź bīst salan li gelek bajarźn Safewiyan walītiyź dike. Sala 1576an ew ji ser karź wī kižandin serayź ū li wir ji ber kirinźn ne li cīh ji karź wī girtin.
Vź yekź ew hewqasī źžand ku tevil 600 kesźn ežīrź ū malbata xwe vegeriya Wanź di ēileyź sala 1578an de. Waliyź herźmź Xusrev Paža ji sulatanź wź demź Sultan Mūradź III. (ji sala 1574an ta sala 1595an li ser desthilatiyź bū) xwest ku Žerefxan bīne ser mīrītiya wī li ocaklika Bedlīsź. Ser vź yekź ew wekī mīrź Bedlīs ū Mūžź hate pejirandin. Wī dema nivīsana tarixa kevin ya Kurdistanź bi navź Žerefname bi dawī kir di sala 1597an de, źdī ew bi tenź bi navź xwe desthilat bū. Di rastiya rojane de kurź wī Žemseddīn źdī kar ū barź mīrītiyź dimežandin. Žerefxan źdī ji kemsī ve ta sala 1599an jiya. Li gor hin jźderan ew di sala 1603an yan jī 1603 da anjī 1604an de ūye ser dilovaniya xwe.
Jźder:
Bedlīsī, Žerefxan; Žerefname: Tarīxa Kurdistanź ya kevn, Stockholm 1998
Mafź Kopīkirin &kopībike; PDK-XOYBUN; wiha, di xizmeta, Kurd ū Kurdistanź daye : Pirojeya Kurdistana Mezin, Pirojeyźn Aborī ū Avakirin, Pirojeyźn Cand ū Huner, Lźkolīna Dīroka Kurdistanź, Perwerdeya Zimanź Kurdī, Perwerdeya Zanīn ū Sīyasī, Wežana Malper ū TV yźn Kurdistane. Tev maf parastī ne. Wežandin:: 2004-07-24 (5430 car hat xwendin) [ Vegere ] | PRINTER |