PDK - XOYBUN
|
Leyla ya Mektuplar Belge Yayinlari, Istanbul, 1995 Önsöz "Uzun Bir Sürgündü O Gece", uzun bir mektup. Ama yasanan tarihten bir kesit veren kisa ama çarpici bir belge. Neler yasanmadi ki? Hangisi gerçek, hangisi düs bazen insan karistiriyor. Insanlar ne zaman açliga yatti, ne zaman öldü, ne zaman serbest kaldi, ne zaman yeniden girdi, yoksa hiç mi serbest kalmadi? Serbestlik bir düs müydü, hep süregelen bir açik hapishaneden? Açik bir hapisaneden, kapaliya, sonra tekrar açiga, sonra tekrar, tekrar... Mehdi Zana'yi ilk tanidigimda, bir efsane kisisi ile yüzyüze kaldigimi hissetmistim, Niyazi usta bir filozof, Mehdi ise bir dervisti, elinde asa, ayaginda demir çarik TIP'in kampanyasini yürütüyordu... Tek basina direniyordu, kusatilmis bir kentte. Terziydi. Dogunun gizemli terzilerinden biri. Misir'in Idris'inden, Fatsa'nin Fikri'sine kadar terziler bir aydinlanma islevi de görmüslerdi. O yüzden yakin takipteydi herhalde Diyarbakir'da pasaj içindeki dükkanlari. Terziydi, sosyalist militandi, belediye baskaniydi derken Mehdi Zana hapisteydi. Acaba hiç hapisten çikti mi, kendini bir gün olsun gerçekten özgür hissedebildi mi? Koskoca bir hayir. Halki onca acilar içindeyken, sussa, Ankara'da kösesine çekilse, hiçbir sorunu olmazdi. Ama Mehdi Zana susmadi. Konustu. Halki Zana'lari kaç kez onurlandirdi. Ve onlarla onurlandi. Dogu halklarinin temel özelligi, yasadiklarini kagida kaleme dökmekte pek istekli olmamaktir. Mehdi Zana susmadigi gibi, unutmuyor ve unutturmuyor da. Dogu insaninin hafizasi nisyan ile malûldür. Ama artik unutmak bir ihanet. Yasanan her ani beyinlere kazimak gerek. Bir daha ayni acilar yasanmasin diye. Ve yasatanlar utansin diye. Daha l2 Eylül ve sonrasinda Diyarbakir zindanlarinda islenen insanlik suçlarinin hesabi verilmeden, yeni suçlar islendi fütursuzca. 1979 yilinda Diyarbakirlilar özgür iradeleri ile bir belediye baskani seçtiler. Mehdi Zana niçin hapisteydi? Niçin hapiste? 1991 yilinda Diyarbakirlilar bu kez bir milletvekili seçtiler. Benim bildigim milletvekili seçilen ilk Kürt kadiniydi. Leyla Zana niçin hapiste? Oyunun kurallarini kim saptiyor? Açik kurallar disinda varolan gizli, ama asil gerçek kurallar ne? Niye sözel olarak herkes esitken, bazilari biraz daha fazla esit? Halklarinin özgür iradeleri ile seçilmis insanlarin dayandigi mesru zemini yok sayanlar, kendi gayri mesruluklarini kanitlamiyorlar mi tarih ve insanlik önünde. Türkiye'de demokrasi ve özgürlügün gerçek ölçüsü artik Besikçiler, Zanalar, Dicleler'dir. Onlar ne zaman özgürlüklerine kavusur, ne zaman onlarin ifade özgürlükleri saglanirsa, o zaman Türkiye de gerçekten demokratik olmus olacaktir. Bu isimler artik demokrasinin ölçütü haline gelmistir. Çünkü onlar asla susmayacaklar. Leyla Zana'ya yazilan bu uzun mektup, ayni zamanda tarihle bir söylesi... Unutturulmaya çalisilan disaridan tanik oldugumuz günlere içeriden bir taniklik. Eskisehir'de baslayan Aydin sürgünü sirasinda en agir ko sullar altinda devam eden bir direnisin tanikligi... Iki Kürt insaninin öldügü açliga yatma eylemi. Türkiye'yi sarsan günler. Ilk kez bir tabunun kirilisi... Öcü ilan edilen bir siyasal hareketten insanlar için, ilk kez ayrimcilik yapilmadan gelistirilen dayanisma eylemi. Iki Kürt insani için siyahlar giymis kadinlarin Cagaloglu Meydani'ndaki eylemleri, gönüllü olarak hapse girmeyi seçmeleri... Aybar'in, Mina Urgan'in, Aziz Nesin'in, Rasih Nuri Ileri'nin, (açlik grevi eylemine ilke olarak karsi oldugu halde) Emil Galip Sandalci'nin Pera Palas'ta açliga yatmalari.... Iki halk arasinda köprüler böylesi anlarda bu tür dayanismalarla saglanir ancak. Bu sürgün bir anlamda buzlarin erimesini mustuluyordu... Iki halk arasindaki kardesligin savunulmasini... Böylesi dayanismalara kanin oluk oluk aktigi su anda çok daha fazla ihtiyaç var. Mehdi Zana'nin kitabi, bunun niçin gerekli oldugunu bir kez daha hatirlatiyor. Dün mümkün olan, bugün niçin mümkün olmasin. Barisa, çocuklarimiz için barisa bu kadar susamisken. Ragip Zarakolu Not: Mektubun yazildigi günlerin yogun, direngen havasini aktarabilmek için, olayin en bastan sonuna kadar gün be gün gelisimini veren bir dökümü vermeyi gerekli gördük. Insan Haklari Dernegi'nin Bülteninde kronolojik bir çalisma yayinlayan Fevzi Argun ve kitaptaki röportajlar bölümünü hazirlayan Ali Öztürk'e katkilari için tesekkür ederiz. Mehdi Zana Kimdir? Mehdi Zana, 1940 yilinda Diyarbakir'in Silvan ilçesinde dogdu. Ilkokulu bitirir bitirmez kendisini bir terzihanede buldu. Siyasal bilinçlenmesinde terzihanenin önemini “Bekle Diyarbakir" adli ani kitabinda anlatir. 1963'de TIP (Türkiye Isçi Partisi) saflarina katildi. 2 yil sonra TIP'in Silvan ilçe baskani oldu. Ayni yil Silvan'da gerçeklesen bir protosto eylemi nedeniyle; hükümet konagini isgal ettikleri gerekçesiyle gözaltina alindi ve 11 gün sonra serbest birakildi. Dogu Mitingleri adiyla anilan gösterilerden ötürü “bölücülük" suçlamasiyla yargilandi ve 1 yil hapis cezasi aldi(1967). TIP genel yönetimine (1968), ardindan da Merkez yürütmeye seçildi(1969). Hilvan'da daha önce yapmis oldugu bir konusmadan ötürü tekrar tutuklandi (3 Mart 1971). 12 Mart Muhtirasindan sonra Diyarbakir Sikiyönetim Cezaevine konuldu. DDKO ve TIP'deki etkinlikleri nedeniyle yeniden "bölücülük" suçlamasiyla yargilanarak toplam 4 yil cezaya çarptirildi. Genel Af sonucunda cezaevinden çikti (1974). 1975 yilinda TIP yeniden kuruldu ve Zana, kuruculari arasinda yeraldi. 1978 mahalli seçimlerinde Diyarbakir Belediye Baskanligina seçildi. Kendi deyisiyle 12 Eylül fasist darbesinin ardindan tekrar tutuklandi. Toplam 42 yil cezaya çarptirildi. 1991'de çikan Terörle Mücadele Kanunu'nun ek sartli tahliye maddesine bagli olarak tahliye oldu. Kovusturma, sorusturma, cezalar Zana'nin pesini yine birakmadi. 1992'de daha önce aldigi bir cezadan ötürü 2,5 ay tutuklu kaldi. Çikti. Ayni yil Agustos ayinda Istanbul'da yine tutuklandi. 15 gün sonra serbest birakildi. 13 Mayis 1994'de Avrupa Parlamentosu'nda yapmis oldugu bir konusma nedeniyle 4 yil cezaya çarptirildi. Tekrar tutuklandi. Halen Ankara Ulucanlar cezaevinde yatmakta olan Zana, Bursa ve Istanbul'da yaptigi konusmalardan dolayi 13 yil ceza aldi, iki davasi ise halen sürüyor... Kendi deyisiyle, “Iyi bir mahpus. Simdiye dek 15.5 yil cezaevlerinde yatti. Daha da yatacagindan baska"... Belge daha önce, Mehdi Zana'nin Diyarbakir Cezaevinde yasananlari anlattigi Vahsetin Günlügü adli ani kitabiyla Evina Dile Min baslikli Kürtçe siirlerini yayimlamisti. Yazarin su an elinizde olan çalismasinin ardindan, yeni bir çalismasi da baskiya hazirlanmakta. |
Fermo, li vir mizeke ! 
